Jan Boerma: “Mensen kiezen niet voor je komst”

Als je 42 jaar in het vak zit, dan weet je wel wat vakwerk is. “Dat je je omdraait en alles weer mooi glimt voor de komende tien jaar”, antwoordt Jan Boerma. Tijdens zijn loopbaan heeft Jan zich al vaak tevreden omgedraaid. Oók bij zijn werk als aardbevingsschadespecialist, wat vooral om veel inlevingsvermogen vraagt. “Mensen zijn gedupeerd, ze kiezen niet voor je komst. Je moet jezelf verplaatsen in de ander, begrip tonen.”

Twintig jaar bij Boekema

Vroeger – “Dat klinkt alsof ik heel oud ben”, lacht Jan – was de keuze niet moeilijk. “Je deed gewoon wat je vrienden deden. Wij gingen met zijn allen naar de schilderschool. Ik vond het meteen leuk, behalve in de wintermaanden. Van november tot april lag het werk stil en zat je je thuis te vervelen. Dat was financieel best lastig, vooral later met een jong gezin.

Het bedrijf dat in de lente als eerste werk aanbood, was je nieuwe werkplek. Daardoor heb ik in de begintijd wel tien verschillende banen gehad. Toen de overheid actie ondernam tegen de winterwerkloosheid kreeg ik een vaste baan. Inmiddels werk ik alweer twintig jaar bij Boekema – Visie op vastgoedonderhoud – in Groningen.”

Gesloten deur

Jan is een echte vakman. Nog altijd bestaan zijn dagen vooral uit het schilderen van muren, plafonds, deuren, ramen en kozijnen, met de sociale huursector als grootste opdrachtgever. Het liefst werkt Jan in teamverband, met een man of vier, aan grote projecten.

“We worden meestal ingezet door woningbouwcorporaties voor een serie woningen. In tegenstelling tot particuliere klanten, die met smart op ons zitten te wachten, kijken de bewoners van huurhuizen niet altijd uit naar onze komst. Ze hebben ons niet zelf ingeschakeld. Dan is het al snel gedoe om een vrije dag op te nemen, de hele dag thuis te zijn en ramen en deuren open te laten. Soms sta je een gesloten voordeur te schilderen, niet zo handig.”

Wat je geeft, krijg je terug

“Ik begrijp het ook wel”, vervolgt Jan. “Mensen hebben behoefte aan privacy. Je staat ’s ochtends al vroeg in de tuin en kijkt de hele dag mee op iemands bord. Het geeft wel voldoening als je aan het eind van de dag alles netjes achterlaat en mensen toch dankbaar zijn. Het is mensenwerk: je moet telkens kijken wie je voor je hebt en daarop inspelen. Wat je geeft, krijg je terug.”

Inleven

Je inleven, begrip tonen, meedenken. Het hoort voor Jan bij de job. Ook zijn werk als aardbevingsschadespecialist vraagt om de juiste benadering. “Deze mensen zijn gedupeerd. Ze kiezen niet voor je komst. Soms reageren mensen emotioneel door een lange voorgeschiedenis. Ze stellen dan allerlei vragen aan mij over schadevergoedingen, alsof ik persoonlijk van de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) ben.

Tijdens de cursus aardbevingsschade leerden we over de methode NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander, om verkeerde aannames en miscommunicatie te voorkomen. Het belangrijkste is dat je je verplaatst in de ander: ‘Ik zou het ook vervelend vinden als ik in uw situatie zat.’ En dat je geruststelt: ‘We gaan het weer netjes maken.’”

Blaffende hond

Als echte Groninger weet Jan waar hij over praat. Thuis heeft hij ook scheuren in de muren gehad. “De bevingen waren soms goed voelbaar: dan zagen we de vloer bewegen en begon de hond te blaffen. Mensen werden er ’s nachts zelfs wakker van. Dat is mij persoonlijk nog nooit overkomen”, geeft de schilder toe.

“Sinds het dichtdraaien van de gaskranen zijn de bevingen minder geworden, maar er is nog veel schade.” Voor Jan zelf geen groot probleem. “Ik ben handig, vul de scheuren op met kit, en klaar. Het zorgt wel voor een waardevermindering van je huis, maar de NAM heeft ons prima gecompenseerd.

Er zijn ook schrijnende situaties. Stel je hebt een oude boerderij van je ouders geërfd, op hoog land, niet geheid, die steeds verder verzakt door alle aardbevingsschade. Dan heb je echt de juiste hulp nodig.”

Specialistische klus

Bij scheuren in muren en plafonds door aardbevingsschade komen Jan en zijn collega’s in actie. Een specialistische klus gericht op herstel en het tegengaan van nieuwe scheuren. “Eerst maken we de wanden strak en schoon. Dan brengen we met behulp van gaas het glasvliesvezelbehang aan. Glasvliesvezel maakt de ondergrond elastisch en vangt eventuele nieuwe scheuren op. Als ‘finishing touch’ verven we de muur in de gewenste kleur.”

Leermeester

Over een aantal jaar gaat Jan met pensioen. Tot die tijd wil hij zijn kennis zoveel mogelijk delen. Als leermeester neemt hij regelmatig jonge collega’s onder zijn hoede. “Dat is leuk, maar met het ouder worden ook steeds ingewikkelder. De leeftijdskloof wordt stiekem best groot. Dan vraag ik voor de zoveelste keer: ‘Moet je je telefoon niet in de keet laten liggen?’

Het is belangrijk dat je de vinger aan de pols houdt, richting geeft. Ik wil iemand het vak meegeven, maar ben natuurlijk geen opvoeder. Dat ongemanierde pik ik niet, dan stop ik ermee. Dat is gelukkig niet vaak gebeurd. Meestal heb ik een goede klik met ze, dan sta ik zelfs op zaterdag bij de voetbalwedstrijd van de jongens te kijken.”

Eigen toko

Jan blijft zichzelf ook graag ontwikkelen. Het volgen van een cursus, het lezen van een vakblad, het uitwisselen van ervaringen. “Als je ervoor openstaat, kan je iedere dag iets nieuws leren. Ook de afwisseling blijft interessant. Iedere dag een andere klus, andere klant, andere collega, andere weersomstandigheden. Geen dag is hetzelfde, hoewel het werk heel vertrouwd voelt. De vrijheid is ook fijn. Je krijgt bij ieder project een eigen grote verantwoordelijkheid. Je moet wel discipline hebben, je uren maken. Mijn kameraden zeggen weleens: ‘Je doet alsof het je eigen bedrijf is.’ Zo voelt het ook, als mijn eigen tokootje.”

Niet zeuren

Helaas lukt het Jan niet meer om veertig uur te werken in ‘zijn’ toko. Jan heeft een ‘frozen shoulder’, een aandoening waarbij het gewrichtskapsel van de schouder verdikt, verschrompelt en ontstoken raakt. Hij heeft recht op een speciale regeling: 80 procent werken, 90 procent loon en 100 procent pensioenopbouw. “De meeste schilders hebben recht op deze regeling als ze in de laatste vijfentwintig jaar zeker twintig jaar in vaste dienst hebben gewerkt. Voor mij betekent het vier dagen werken, drie dagen vrij. Extra lang weekend dus. Maar deze rust is goed, want een frozen shoulder is stiekem best hardnekkig. Je lichaam is blijkbaar niet gebouwd op jarenlang werken in weer en wind.” Maar je hoort Jan niet klagen. Dat is ook zijn tip aan de jonge generatie: “Probeer niet teveel te zeuren. Er is er maar één die de situatie kan veranderen: jíj! Je hebt zelf het stuur (of de kwast) in handen. Dus maak er iets van, zodat jij je straks ook tevreden kan omdraaien: dat heb ik toch maar mooi gefikst."

Over Jan Boerman

Jan (61) is getrouwd met Herma (58). Samen hebben ze een dochter, een zoon en twee kleinzonen (6 en 9 jaar). Een druk en gezellig bestaan. Opladen doen ze vooral tijdens vakanties. Traditiegetrouw in januari naar het zonnige Gran Canaria en in maart naar de Oostenrijkse bergen om te skiën. “Dat zijn onze superbreaks.”